Jedzenie, a mówienie...

 
W okresie noworodkowym ogromne znaczenie  dla prawidłowego rozwoju aparatu mowy ma sposób karmienia. Oczywiście najkorzystniejsze jest karmienie piersią. Ssanie piersi wymaga intensywnej pracy mięśni, które wpływają na prawidłowy wzrost żuchwy oraz sprzyja prawidłowemu wysklepianiu się podniebienia twardego, jest także świetnym treningiem dla mięśnia okrężnego warg, odpowiedzialnego za domykanie ust.
Dziecko  ssąc pierś nie przerywa intensywnego oddychania przez nos. Jest to możliwe dzięki charakterystycznemu dla okresu noworodkowego wysokiemu ustawieniu krtani z nagłośnią, wokół której bezawaryjnie mleko spływa do przełyku bez potrzeby przerywania oddychania. Podczas karmienia z butelki dziecko musi przerywać ssanie po to, by nabrać ustami powietrza. Oparcie butelki o żuchwę sprzyja przesuwaniu jej ku tyłowi, co prowadzi do wady zgryzu.
Jeżeli dziecko nie może być przez matkę karmione piersią, należy odpowiednio dobrać smoczek. Musi on maksymalnie imitować warunki karmienia naturalnego. Powinno się w nim znajdować kilka drobnych otworów i wgłębienie na język tak, aby dziecko miało możliwość regulowania ilości pokarmu bez obawy zakrztuszenia się, a tym samym mogło swobodnie oddychać przez nos podczas ssania pokarmu.

Karmienie łyżeczką powinniśmy rozpocząć wtedy, kiedy dziecko wykazuje gotowość rozwojową na tego typu zmianę. Według pediatrów najlepszym czasem na rozpoczęcie wprowadzenia łyżeczki jest 6 miesiąc życia, jednak nie można trzymać się sztywno tej granicy, ponieważ każde dziecko rozwija się swoim indywidualnym tempem.
Podając pokarm łyżeczką, zaczynamy wprowadzać do diety dziecka nowe produkty o nowej konsystencji, co jest istotne z logopedycznego punktu widzenia, ponieważ mięśnie biorące udział w artykulacji, to te same mięśnie, których używamy w trakcie picia, żucia czy gryzienia. Zmieniając sposób podania pokarmu wpływamy na pracę mięśni twarzy i artykulatorów, a więc na rozwój aparatu mowy. Uaktywniamy domknięcie ust i ograniczamy ślinienie się. Otwarte usta, nadmierne ślinienie się, słabe napięcie mięśniowe to częste problemy podczas realizacji poszczególnych głosek.
Podając dziecku pokarm łyżeczką, zawsze wkładamy ją poziomo do ust i lekko dociskamy nią środek języka ,czekamy aż dziecko zrobi dzióbek i ściągnie z łyżeczki jedzenie. Ta czynność sprawia, że dziecko zaczyna aktywizować swoje wargi. Wyciągając łyżeczkę z buzi dziecka nigdy nie wycieramy jej o górną wargę. Jest to bardzo częsty błąd popełniany przez rodziców. Postępując w ten sposób uniemożliwiamy dziecku aktywność narządów mowy.
Karmienie łyżeczką sprawia, że dziecko szybciej realizuje głoski: T, D, N.
Picie z kubeczka poprawia realizację głosek: S, Z, C, DZ.
Żucie, gryzienie, odgryzanie przyczynia się do poprawnej  realizacji głosek K, G, H.
Co powinno niepokoić rodziców niemowlęcia:

• gdy niemowlę śpi oraz czuwa z otwartą buzią,

• gdy często trzyma język na zewnątrz jamy ustnej,

• gdy czubek języka ma kształt serduszka (świadczy to o skróconym wędzidełku podjęzykowym),

• ma 2 miesiące i nie budzi się przy głośnych dźwiękach,

• ma 3, 4 miesiące i nie reaguje na bodźce dźwiękowe,

• ma 6 miesięcy i nie gaworzy, to znaczy nie wypowiada ciągów sylab

• skończyło rok i nie pojawiło się ani jedno słowo znaczące, wypowiedziane przez dziecko świadomie.

Jak zatem postępować, aby nasze dziecko pięknie mówiło?

1. Jeżeli jest to tylko możliwe koniecznie karmimy piersią

2. Jak najszybciej rezygnujemy ze smoczka,

3. Utrzymujemy stały, dobry kontakt emocjonalny z dzieckiem,

4. Mówimy powoli i wyraźnie z użyciem gestów i mimiki 

5. Mówimy prostym językiem i unikamy zdrobnień

6. Przy podawaniu pierwszych stałych pokarmów  karmimy dziecko łyżeczką, warto też wcześnie przyuczać je do picia z kubeczka.

7. Nie dopuszczamy do ssania kciuka.

8. Gdy wyrzynają się ząbki, podajemy twarde pokarmy do gryzienia i przeżuwania - marchewkę, jabłko, skórkę z pieczywa.

9. Zawsze utrzymujemy drożny nos i uczymy dziecko oddychania przez nos.

 
(B. Rocławski (red.) Opieka logopedyczna od poczęcia, Gdańsk 1998)
(E. Stecko  „Zaburzenia mowy u dzieci wczesne rozpoznawanie i postępowanie logopedyczne” 1996).

Zapraszam do wspólnej zabawy z maluszkiem, z wykorzystaniem znanych, lub mniej znanych, wierszyków i rymowanek:
 
Bierzemy muchy w paluchy (szczypiemy powietrze przed sobą - 3 razy)
Robimy z muchy placuchy (klepiemy otwartą łapką o łapkę - 3 razy)
Kładziemy muchy na blachy (klepiemy łapkami o brzuszek - 3 razy)
I mamy radochy po pachy,( rączki podkurczamy pod  paszki i "wiercimy" ciałkiem).
(Wierszyk mówimy w coraz szybszym tempie)
 
 
Leci, leci pszczoła do (np.)Wojtusia czoła. Wojtuś śpi.
Leci, leci osa do Wojtusia  nosa. Wojtuś śpi.
Leci, leci mucha do Wojtusia ucha. śpi Wojtuś.
Leci bąk tłuściutki - bzzzz!
do Wojtusia bródki... -
A tuś mi!
 
( piosenka, na dowolną melodię )
Rączki robią klap, klap, klap
Nóżki robią tup, tup, tup.
Tutaj swoją główkę mam
I po brzuszku bam, bam, bam.
Buzia robi am, am, am
Oczka patrzą tu i tam.
Tutaj swoją główkę mam,
I na nosku sobie gram.

Oczywiście pokazujemy części ciała zgodnie z tekstem
 
 
 
Tu paluszek, tu paluszek,
kolorowy mam fartuszek,
Tu jest rączka, a tu druga,
tutaj oczko do mnie mruga.
Tu jest buźka, tu ząbeczki,
tu wpadają cukiereczki.
Tu jest nóżka i tu nóżka
chodź, zatańczysz jak kaczuszka
 
 
Tu ma (np.) Dawidek rączki, tu ma Dawidek nóżki.
To jest Dawidka brzuszek, a to paluszki.
Na buzi jest oczko, uszko, nosek, minka,
Z tyłu są plecki, a na głowie czuprynka!
 
 
Rączka  ( piosenka, na dowolną melodię )

Pięć paluszków rączka ma - 2 razy
Jedna robi pa, pa, pa,
Druga robi pa, pa, pa.

Nóżka tupie tup, tup, tup - 2 razy
jeden skok i drugi skok
teraz na dół hop, hop, hop.
( wykonujemy odpowiednie ruchy )

 
Dbaj o swój język i mów poprawnie,
Ładnie, wyraźnie oraz dokładnie,
Bo kto nie ćwiczy często języka,
Ten się w mówieniu potem potyka.
 
Kiedy z tym miewasz jakieś kłopoty,
To się natychmiast bierz do roboty,
A że nasz język bywa ciekawy,
Czeka cię przy tym mnóstwo zabawy!
 
Wymawiaj słowa bardzo starannie,
Nawet gdy zmywasz lub siedzisz w wannie,
Z wielkim zapałem ruszaj ustami
I razem ze mną ciesz się słowami!
 
Małgorzata Strzałkowska
 

Logopeda Irena Marszalik

Galeria zdjęć